floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Pulicaria dysenterica
 
Kalekaya / Onikişubat / Kahramanmaraş - Temmuz 2021 © Serdar Ölez
Pulicaria dysentericaPulicaria dysentericaPulicaria dysentericaPulicaria dysenterica
Gözlem bildir
Yaraotu
Asteraceae / Pulicaria / Pulicaria dysenterica
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Yaraotu (Pulicaria dysenterica) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1600 m yükseklikler arasında; akarsu ve dere kenarlarındaki toprak yığınlarında, sıklıkla yıyı bölgelerinde yetişirler.


Türkçe literatürde genellikle Yaraotu olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde yara otu olarak bilinir. Bilimsel olarak Pulicaria dysenterica (L.) Bernh. şeklinde tanımlanır.

Pulicaria etimolojisi

Pulicaria cins adı Latincede ΄pire΄ anlamına gelen pulex kelimesi ve ΄ile ilgili΄ anlamına gelen -aria sonekinin birleşiminden türetilmiştir; 70 kadar Pulicaria türünün tütsüsünün böcek öldürücü özelliklere sahip olduğu bilinmektedir (FNA, 2021), cins adının cinsin böcek öldürücü özelliğine atıfta bulunarak verildiği sanılmaktadır.

dysenterica etimolojisi

Dysenterica dizanteri hastalığına karşılık gelen Geç Orta İngilizcesinde dysantery kelimesinden, Eski Fransızcada dissenterie kelimesinden, Latince ve Eski Yunancada dusenteria kelimesinden gelmektedir; ΄kötü΄ anlamındaki dus- öneki ile ΄bağırsaklar΄ anlamındaki entera kelimesinin birlesiminden türetilmiştir. Türün dizanteri hastalığı ile ilişkisine işaret eder; örneğin Pulicaria dysenterica türünün dizanteri, dış yaralar ve çürükler için tedavi olarak kullanıldığına dair birçok kaynakta bilgiler bulunmaktadır. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur. Bernh. kısaltması bilim insanı Johann Jakob Bernhardi (1774-1850) için kullanılmıştır.

Morfoloji


75 cm kadar boylanabilen, kök gövdeli (rizomlu), çok yıllık, otsu bir türdür. Gövde en azından üst kısımlarda dallanmıştır; yüzeyi keçe tüylü, örümcek ağsı tüylü veya havlıdır. Yapraklar dikdörtgenimsi-mızraksı formda ve 2.5-6 x 0.5-1.5 cm boyutlardadır; uç kısımları keskindir, taban kısmı kalpsi-kulaklıdır, kenarlar tam veya küçük dişlidir; her iki yüzü havlıdır, alt kısım salgılıdır. Çiçeklenme temmuz-eylül ayları arasında gerçekleşir. Kapitulumlar yalancı şemsiye kurullarda ve birkaç tane ( ~ 3 ) veya çok sayıdadır ( ~ 70 ). İnvolukrum 0.7-1.5 cm çaptadır; filariler 4-5 sıralıdır, şeritsi formda, sivri uçlu ve 3-5 x 0.3 mm boyutlardadır, havlı ve salgılıdır, uç kısımları sıklıkla eflatunumsudur. Dilsi çiçekçikler çok sayıdadır ve taç yaprakları 4.5-7 mm uzunluktadır. Tüpsü çiçekçiklerin taç yaprakları 3.25-3.75 mm uzunluktadır. Sert kabuklu meyveler dikdörtgenimsi formda ve 1-1.25 mm uzunluktadır, 10 sıra çıkıntılı kanallıdır, üst kısmı seyrek, ince ve kısa tüylerle kaplıdır; papus 15-20 tüylüdür ve tüyler 3-3.25 mm uzunluktadır.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Pulicaria dysentericaKalekaya / Onikişubat / Kahramanmaraş
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Pulicaria dysentericaGürün / Sivas
Ekim 2018 ©Selvinaz Gülçin Bozkurt vd.
Pulicaria dysentericaUlus / Bartın
Aralık 2018 ©Bilge Tunçkol ve ark.
Pulicaria dysentericaKavaklı / Yenice / Karabük
Aralık 2019 ©Ahmet Aytekin ve ark.
Pulicaria dysentericaPülümür, Ağaşenlik köyü, 1600-1800 m / Tunceli
Haziran 2022 ©Mehmet Yavuz PAKSOY
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan P. dysenterica taksonları: Pulicaria dysenterica subsp. dysenterica
Türkiye´de doğal yayılan Pulicaria türleri: P.arabica, P.armena, P.dysenterica, P.odora, P.sicula, P.vulgaris




Kaynaklar
  1. Davis, P. H., Cullen, J., & Coode, M. J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
  2. Flora of North America (2021) @ Efloras.org. Accessed September 1, 2021. https://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=127631.
  3. PFAF Plant Database (2021). ΄Pulicaria Dysenterica Fleabane, Meadow False Fleabane .΄ Accessed September 2, 2021. https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Pulicaria+dysenterica.
  4. Grieve, M. (1984). A Modern Herbal. Penguin, ISBN. 0-14-046-440-9
  5. Manandhar. N. P. (2002). Plants and People of Nepal Timber Press. Oregon. ISBN 0-88192-527-6
  6. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  7. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  8. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  9. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)