floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Lallemantia iberica
 
Balpayam / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Serdar Ölez
Lallemantia iberica
Gözlem bildir
Ajdarbaşı
Lamiaceae / Lallemantia / Lallemantia iberica
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Ajdarbaşı (Lallemantia iberica) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 500-2150 m yükseklikler arasında; yol kenarları, yamaçlar, nadas tarlaları ve raım alanlarındaki yabansı/zararlı otsular arasında gözlenebilir. 

Bilimsel olarak Lallemantia iberica (M.Bieb.) Fisch. & C.A.Mey. şeklinde tanımlanır.

Lallemantia etimolojisi

Lallemantia cins adı Julius Léopold Eduard Avé-Lallemant (1803 – 1867) `a ithafen adlandırılmıştır. Avé-Lallemant bir Alman entomolojist ve botanikçidir; ΄De plantis quibusdam Italiae borealis et Germaniae australis rarioribus - Kuzey İtalya ve Güney Almanyanın Bazı Bitkileri (1829)΄ eserinin yazarıdır; yayınladığı türlerin bilimsel adlandırmalarına Avé-Lall kısaltması eklenmiştir. 

iberica etimolojisi

Iberica `İber Yarımadasından, İber Yarımadasına ait´ anlamında kullanılmıştır; türün ilk örneğinin Portekiz ve İspanya´nın bulunduğu, Avrupa Kıtasının güneybatı ucundaki İber Yarımadasından toplandığını veya türün bu alanda yaygın olarak bulunduğuna işaret eder. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. M.Bieb. kısaltması bilim insanı Friedrich August Marschall von Bieberstein (1768-1826) için kullanılmıştır. Fisch. kısaltması bilim insanı Friedrich Ernst Ludwig von (Fedor Bogdanovic) Fischer (1782-1854) için kullanılmıştır. C.A.Mey. kısaltması bilim insanı Carl Anton von Meyer (1795-1855) için kullanılmıştır; Meyer bir Alman (daha sonra Rus vatandaşı olmuştur) botanikçi ve kaşiftir.

Morfoloji


15-40 cm boylanabilen, tek yıllık bir bitkidir. Gövde diktir, basit veya dallanmış olabilir. Alt yapraklar yumurtamsı ve 18 x 10 mm boyutlardadır, saplıdır ve kenarlar küt dişlidir; üst yapraklar ± mızraksı veya şeritsi ve 15-50 x 3-10 mm boyutlardadır, zayıfça testere dişli veya tam kenarlıdır, neredeyse sapsızdır. Brakteol 6-10 x 2-4 mm boyutlarda ve yumurtamsı formdadır; taban kamamsıdır; dişler genellikle çok uzun tırtıklı kılçıklarla sonlanır. Çanak ± silindirik formdadır, 1/3´ten daha az kısmı bölünmüştir; üstlerdeki diş ters yumurtamsı, yanal dikdörtgenimsidir; alt dişler mızraksıdır. Taç menekşe-mavi veya soluk mavimsidır, nadiren beyaz olabilir; 10-15 mm uzunluktadır; tüp ± çanak boyuna eşittir.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Lallemantia ibericaBalpayam / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Lallemantia ibericaAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Lallemantia ibericaPülümür / Tunceli
Mayıs 2020 ©Metin Armağan
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Lallemantia türleri: L.canescens, L.iberica, L.peltata




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)