floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Gundelia munzuriensis
 
Sarıgül / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Mustafa Gökmen
Gundelia munzuriensisGundelia munzuriensisGundelia munzuriensisGundelia munzuriensis
Gözlem bildir
Munzur kengeri
Asteraceae / Gundelia / Gundelia munzuriensis
mapmap
Munzur kengeri (Gundelia munzuriensis) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de sadece Yukarı Fırat alt bölgesinde yayılış göstermektedir. Tunceli´nin Ovacık ilçesinde, köyleri çevreleyen kuru çakıllı ovalar ve kuru çayırlıklarda gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Gundelia munzuriensis Vitek, Yüce & Ergin şeklinde tanımlanır.

Gundelia etimolojisi

Gundelia cins adı Andreas Gundelsheimer (1668-1715)`e ithafen adlandırılmıştır. Gundelsheimer Levant yolculuğunda Tournefort`a eşlik eden Alman bir botanikçidir. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Vitek kısaltması bilim insanı Ernst Vitek (1953-) için kullanılmıştır. Ergin kısaltması bilim insanı Cemil Ergin (2014) için kullanılmıştır.

Morfoloji


30-80 cm boylanabilen, çok yıllık bir türdür. Gövde dallanmıştır ve sütlüdür. Yapraklar almaşık dizilidir, sığ veya derin tüysü loblu veya tüysü parçalıdır ve iğne dikenlidir; tüysüzdür veya özellikle damarların üstünde veya yanında az sayıda kısa veya örümcek ağsı tüylüdür. Birleşik çiçek kurulu genelde 5–10 adet, küremsi veya yumurta biçimli, 90 mm´ye kadar uzun ve 40 (–50) mm çaptadır; 30–90 sefaloidten oluşur. Brakteler iğne dikenlidir ve sefaloidlerden az çok uzundur; seyrek tüylü ve kısa örümcek ağsı tüylüdür. Sefaloidler 3-7 çiçek taşır, birleşik çiçek kurulu ortalarındaki sefaloid genellikle (3-) 4 çiçek taşır. Çiçekler genişçe yayılıdır; taç genellikle pembe, nadiren pembemsi-beyaz renktedir. Meyve complex ( disseminule ) düz üçgen biçimli veya külah şekilli, 8-11 mm uzunlukta (dikenler hariç), üst kısmı 11 mm´ye kadar çaptadır; orta ve yanal çiçekler involucel dikenleri tarafından çevrilidir; orta çiçeklerin dikenleri 4–6 mm, yanal çiçeklerin 2-3 mm´ye kadardır.


Gundelia tournefortii´den farklı olarak çiçekleri pembedir (soluk pembeye -belki krem rengi- karşılık) ve sefaloidler 3-7 çiçek taşır (6-7´ye karşılık). G.aragatsi´den farklı olarak çiçekler pembedir (koyu kahverengiye karşılık) ve sefaloidler 3-7 çiçek taşır (3-4´e karşılık). G.glabra´dan farklı olarak çiçekler pembedir (kahverengine karşılık), sefaloidler 3-7 çiçek taşır (3-4´e karşılık) ve seyrek tüylüdür (tüysüze karşılık). G.tenuisecta´dan farklı olarak birleşik çiçek kurulu sayısı 5–10´dur (1-3´e karşılık) ve yapraklar derin tüysü parçalıdır (ince kesikliye karşılık).



listMaplistPiclist

Gözlemler


Gundelia munzuriensisSarıgül / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Mustafa Gökmen
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Gundelia türleri: G.anatolica, G.asperrima, G.cappadocica, G.cilicica, G.colemerikensis, G.dersim, G.komagenensis, G.mesopotamica, G.munzuriensis, G.tournefortii, G.vitekii




Kaynaklar
  1. Vitek, Ernst & Yüce, Ebrü & Ergin, Cemil. (2014). Gundelia dersim and Gundelia munzuriensis (Compositae), two new species from Turkey. Phytotaxa. 161. 130-138. 10.11646/phytotaxa.161.2.4.
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)