floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Lactuca serriola
 
Karaburun / İzmir - Temmuz 2019 © Serdar Ölez
Lactuca serriolaLactuca serriolaLactuca serriolaLactuca serriolaLactuca serriolaLactuca serriolaphotos
Gözlem bildir
Eşekhelvası
Asteraceae / Lactuca / Lactuca serriola
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Eşekhelvası (Lactuca serriola) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 10–2300 m yükseklikler arasında; yol kenarları ve tahrip edilmiş alanlarda gelişim gösterirler.

Türkçe literatürde genellikle Eşekhelvası olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde yabani marul olarak bilinir. Bilimsel olarak Lactuca serriola L. şeklinde tanımlanır.

Lactuca etimolojisi

Lactuca cins adı Latincede `sütlü ya da süt dolu` anlamına gelen latteus kelimesinden türetilmiştir; bitki gövdesinde bulunan sütlü maddeye atıfta bulunmaktadır. Lactuca kelimesi Latincede ayrıca 'marul' anlamına gelir.

serriola etimolojisi

Serriola {Latince}: sıralı, aşamalı. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


50-80 cm boylanabilen, tek yıllık, otsu bir türdür. Gövde tekil, soluk, dik, genellikle sadece uç kısımı dallanmış, tüysüz veya dip kısımları dikenli kılçıklıdır. Yapraklar oldukça sert, güneş altında genellikle dikey konumda, damarlar dışa doğru sıklıkla dikenli kılçıklı; alt ve orta gövde yapraklar ters mızraksı-eliptik, 3-7.5 × 1-4.5 cm, sığ tüysü bölmeli, derin loblu veya nadiren bölünmemiş, yanal loblar genellikle 3-6 çift, terminal lob tek; üst gövde yaprakları daha küçüktür. Çiçeklenme Haziran-Eylül aylarında; çiçek kurulu salkım içerisinde çok sayıda tepecik; tepecikler 15-25 çiçekcikli; çiçekcikler sarı renklidir. Meyve sert kabuklu, soluk kahverengi, taban kısmı dar yumurta biçiminde, yaklaşık 3.5 mm, yassı, her iki yanında 7-9 kaburgalı; gaga (dar uç kısım) beyazımsı, ipliksi, 3.5-5 mm uzunlukta; pappus yaklaşık 5 mm uzunluktadır ve erken dökülür.

listMaplistPiclist

Gözlemler


Lactuca serriolaKaraburun / İzmir
Temmuz 2019 ©Serdar Ölez
Lactuca serriolaGürün / Sivas
Ekim 2018 ©Selvinaz Gülçin Bozkurt vd.
Lactuca serriolaKıbrıs / Mamak / Ankara
Aralık 2019 ©Serdar Aslan vd.
Lactuca serriolaAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Lactuca serriolaUlus / Bartın
Aralık 2018 ©Bilge Tunçkol ve ark.
Lactuca serriolaKüre / Kastamonu
Ekim 2022 ©Bilge Tunçkol ve ark.
Lactuca serriolaPülümür, Pülümür vadisi, Pülümür’e 25. km kala, 1300-1400 m / Tunceli
Haziran 2022 ©Mehmet Yavuz PAKSOY
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Lactuca türleri: L.acanthifolia, L.aculeata, L.adenophora, L.aurea, L.boissieri, L.bourgaei, L.fenzlii, L.georgica, L.glareosa, L.hispida, L.intricata, L.kemaliya, L.kochiana, L.marschallii, L.microcephala, L.mulgedioides, L.muralis, L.orientalis, L.oyukludaghensis, L.quercina, L.racemosa, L.rechingeriana, L.saligna, L.sativa, L.scarioloides, L.serriola, L.tatarica, L.tuberosa, L.undulata, L.variabilis, L.viminea




Kaynaklar
  1. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  2. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  3. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  4. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)