floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Euphorbia characias
 
Gündoğdu / Marmara / Balıkesir - Mayıs 2021 © Serdar Ölez
Euphorbia characiasEuphorbia characiasEuphorbia characiasEuphorbia characiasEuphorbia characiasEuphorbia characiasphotos
Gözlem bildir
Azman sütleğen
Euphorbiaceae / Euphorbia / Euphorbia characias
mapmapmapmapmapmapmap
Azmansütleğen (Euphorbia characias) Sütleğengiller (Euphorbiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Asıl Ege, Antalya alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1000 m yükseklikler arasında; açık kızılçam ormanlarında, Anadolu palamut meşesi ormanlarında, makiliklerde; taşlık kireçtaşı yamaçlarda ve döküntülerde, gölgeli alanlar, moloz yığınları ve yol kenarlarında gözlenebilirler.
 


Bilimsel olarak Euphorbia characias L. şeklinde tanımlanır.

Euphorbia etimolojisi

Yunan fizikçisi Euphorbos, kaktüs benzeri bir bitkiden bahsederek güçlü bir müshil olarak kullanıldığını yazmıştır; Numidia Kralı II.Juba MS 12`de bu bitkiye Euphorbos adını vermiştir; 1753`te bu bitkiyi de içeren tüm cins Euphorbia olarak adlandırılmıştır.

characias etimolojisi

Characias Latince bir kelimedir; Eski Yunancada kurt sütü olarak da adlandırılan ve bir bitki adı olan charakias kelimesinden türetilmiştir; charakias ilk olarak Gaius Plinius Secundus tarafından MS 77 yılında Naturalis Historia adlı eserde characites olarak anılmıştır. Plinus MS 23-79 yılları arasında yaşamış yazar, doğa bilimci, Roma İmparatorluğu komutanı ve filozoftur. Naturalis Historia, Plinus`un günümüze ulaşan tek eseridir. İlk 10 kitabı MS 77`de yayınlamış, ancak MS 79`daki Vezüv volkan patlamasında öldüğü için eserin son halini yayınlayamamıştır; kitabın son hali, Plinius`un yeğeni Gaius Plinius Caecilius Secundus tarafından yayınlanmıştır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


1 m kadar boylanabilen, gürbüz kaba tüylü, çok yıllık, otsu bir türdür. Gövdenin alt kısımları siğillidir; çiçekli dallar iki yıllıktır. Sap yaprakları 4-11 x 0.3-1.3 cm boyutlarda, şeritsi veya hemen hemen eliptik-ters mızraksı formdadır; kısaca saplı veya neredeyse sapsızdır; keskin veya küt uçludur; tabana doğru daralır; tam kenarlıdır; üst yüzeyi koyu gri-yeşil, alt yüzey soluk yeşildir. Birincil ışınsal kollardaki yapraklar ters yumurtamsı-ters mızraksıdır. İkincil ışınsal kollardaki yapraklar `fincansı´ (tabandan kaynaşık çift yaprak) formdadır ve bir yandan diğerine 1.5-3 cm uzunluktadır. Işınlar 10-20(45) adettir ve 3-4 kat ardıl çatal oluşturabilir; ardıl ışınsal kollar 13-40 adettir, sıklıkla dairesel dizilidir. Çiçeklenme Ocak-Mayıs ayları arasında gerçekleşir; bezeler kısa veya uzun boynuzludur ve sarımsı renktedir. Meyve 5-7 mm çaptadır; belirgin olarak üç lobludur; yüzeyi az veya yoğun havlıdır; tohumlar yumurtamsı-küremsi formda ve 2.5-3 mm boyuttadır; yüzeyi pürüzsüzdür ve soluk gri renktedir; karunkula koniktir.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Euphorbia characiasDöşemealtı / Antalya
Nisan 2023 ©Serdar Ölez
Euphorbia characiasDöşemealtı / Antalya
Nisan 2023 ©Mustafa Gökmen
Euphorbia characiasNGBB / İstanbul
Ocak 2019 ©Serdar Ölez
Euphorbia characiasGündoğdu / Marmara / Balıkesir
Mayıs 2021 ©Serdar Ölez
Euphorbia characiasKaraburun / İzmir
1988 ©Davis ve ark.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan E. characias taksonları: Euphorbia characias subsp. characias, Euphorbia characias subsp. wulfenii
Türkiye´de doğal yayılan Euphorbia türleri: E.acanthothamnos, E.agraria, E.aleppica, E.altissima, E.amygdaloides, E.anacampseros, E.apios, E.arguta, E.arvalis, E.aulacosperma, E.austroanatolica, E.barrelieri, E.belgradica, E.cassia, E.chaborasia, E.chamaesyce, E.characias, E.cheiradenia, E.condylocarpa, E.coniosperma, E.craspedia, E.cyparissias, E.davisii, E.dendroides, E.denticulata, E.dimorphocaulon, E.djimilensis, E.epithymoides, E.eriophora, E.erubescens, E.erythrodon, E.esula, E.exigua, E.falcata, E.fistulosa, E.forsskalii, E.gaillardotii, E.glareosa, E.grisophylla, E.haussknechtii, E.helioscopia, E.herniariifolia, E.heteradena, E.heterophylla, E.hierosolymitana, E.hirsuta, E.humifusa, E.iberica, E.illirica, E.isaurica, E.kotschyana, E.lagascae, E.lathyris, E.ledebourii, E.lucida, E.macrocarpa, E.macroceras, E.macroclada, E.maculata, E.marschalliana, E.microsphaera, E.myrsinites, E.nutans, E.oblongata, E.oblongifolia, E.orientalis, E.oxyodonta, E.palustris, E.pannonica, E.paralias, E.peplis, E.peplus, E.pestalozzae, E.petiolata, E.petrophila, E.phymatosperma, E.physocaulos, E.pisidica, E.platyphyllos, E.prostrata, E.rhabdotosperma, E.rhytidosperma, E.rigida, E.salicifolia, E.sanasunitensis, E.schottiana, E.segetalis, E.seguieriana, E.serpens, E.sintenisii, E.smirnovii, E.spinosa, E.squamosa, E.stricta, E.szovitsii, E.taurinensis, E.terracina, E.thompsonii, E.valerianifolia, E.wittmannii
Gözlem bildirilen diğer Euphorbia türleri: E.hypericifolia, E.marginata, E.milii, E.pulcherrima, E.tirucalli




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
  2. Mifsud, S. (2002, August 23). Euphorbia characias (Large Mediterranean spurge): MaltaWildPlants.com - the online flora of the Maltese Islands. Online flora of Malta (by Stephen Mifsud). https://www.maltawildplants.com/EUPH/Euphorbia_characias.php
  3. Quattrocchi, U. (1999). CRC World Dictionary of Plant Names: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology, 1. cilt. CRC Press
  4. Naturalis Historia - Vikipedi. (2020, August 9). Vikipedi: Özgür Ansiklopedi. Retrieved June 24, 2021, from https://tr.wikipedia.org/wiki/Naturalis_Historia  
  5. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  6. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  7. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  8. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)