floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Populus nigra
 
ODTÜ Kampüsü / Ankara - Mayıs 2014 © Serdar Ölez
Populus nigraPopulus nigraPopulus nigraPopulus nigraPopulus nigraPopulus nigraphotos
Gözlem bildir
Kara Kavak
Salicaceae / Populus / Populus nigra
mapmapmapmapmap
Karakavak (Populus nigra) Söğütgiller (Salicaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Batı Karadeniz, Yukarı Fırat, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Populus nigra geniş yapraklı karma ormanlarda, beyaz kavak (Populus alba), söğüt (Salix spp.), kızılağaç (Alnus spp.), akçaağaç (Acer spp.), karaağaç (Ulmus spp.) bireyleri ile birlikte, bazen de meşe (Quercus spp.). türleriyle birlikte orman oluşturur. Titrek kavak gibi öncü bir ağaç türüdür; bozulmalardan sonra yeni alanlarda kolonileşebilir.  Kuraklığa ve gölgeye tahammül edemez, ayrıca yaz aylarında yüksek su seviyelerine ve yüksek sıcaklıklara karşı iyi bir toleransa sahiptir. 

Dünyada geniş bir doğal yayılıma sahiptir. Avrupa'nın neredeyse tamamında gözlenebilir. Kuzey Afrika'nın Akdeniz kıyılarına yakın bölgelerde ve yine Orta Doğu'nun kuzey kısımlarında bulunabilir. Doğuda Kazakistan ve Çin'e kadar uzanır. Ayrıca kuzey ve güney Amerika'da ve Hindistan'dnın 26-29°Kuzey enlemleri arasında yetiştirilmektedir.

Türkiye yayılışı alt türe göre farklılık göstermektedir. Populus nigra subsp. nigra 160-1400 m yükseklikler arasında akarsulu vadiler, göl kenarları ve dere boylarındaki toprak yığınlarında gözlenirken; Populus nigra subsp. caudina 100-1100 m yükseklikler arasında, akarsulu vadilerde çakıllı ve kumluk alanlarda ve dere boylarında gözlenebilir.


Bilimsel olarak Populus nigra L. şeklinde tanımlanır.

Populus etimolojisi

Populus Latincede `insanlarla dolu, kalabalık` anlamına gelen populosus kelimesinden türetilmiştir.

nigra etimolojisi

Nigra Latincede `siyah` anlamına gelen niger kelimesinden türetilmiştir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


Genellikle 20-30 m`ye kadar boylanabilir ve tepe tacı sıklıkla geniş yumurtamsı görünümdedir. Gövde kabuğu kalın ve soluk gri renktedir; yaşlandıkça kalınlaşır, koyulaşır ve derin yarıklar oluşturur. Tomurcuklar kırmızımsı-kahverengi ve ±tüysüz fakat yapışkandır. Genç filizler silindirik, boylamasına çıkıntıları bulunmayan, önceleri sarımsı-kahverengi daha sonra grimsi renktedir. Yapraklar 5-10 ( -12 ) x 4-8 ( -15 ) cm boyutlarda, koyu yeşil ve parlak renktedir. Uzun sürgün yaprakları genişçe üçgensi veya üçgensi formdadır, genişlikleri genellikle uzunluklarından daha fazladır; kenarlar uçları yuvarlağımsı dişlidir; dip kısmı kesik veya yuvarlağımsıdır ve keskin uçludur. Kısa sürgün yaprakları daha küçük, eşkenar dörtgenimsi-yumurtamsı formdadır ve uzunluğu genişliğinden daha fazladır; dip kısmı kamamsıdir ve her zaman sivri uçludur; kenarları az derecede küt-testere dişlidir. Yaprak sapı 3-6 cm uzunluğundadır. Çiçeklenme Mart-Nisan aylarında gerçekleşir; iki evciklidir; çiçekler tırtılsı kurullardadır; dişi kedicikler uçta dışa doğru eğiktir; erkek kedicikler 5-6 cm uzunluğunda ve tüysüzdür; brahteler kahverengimsi, 3-4 mm uzunlukta, zarımsı dokudadır ve saçaklıdır; ercik sayısı 15-30 kadardır; başçıklar morumsu kırmızı renktedir; ovaryum yumurtamsı, tüysüz ve 2 sitigmalıdır. Kapsül meyve yumurta biçimli ve 2 kapakçıklıdır. Türkiye'de iki alt türü tespit edilmiştir; bu alt türler ve tanı anahtarları aşağıda verildiği şekildedir:



listMaplistPiclist

Gözlemler


Populus nigraYakapınar / Nallıhan / Ankara
Eylül 2022 ©Serdar Ölez
Populus nigraTatlıca / Elmadağ / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez
Populus nigraKemalpaşa / Elmadağ / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez
Populus nigraAzaphane Mevkii / Kızılcahamam / Ankara
Mart 2019 ©Ahmet Demirtaş
Populus nigraYağcıhüseyin / Kızılcahamam / Ankara
Ekim 2014 ©Ahmet Demirtaş
Populus nigraSöğütlüçeşme / Eskipazar / Karabük
Haziran 2016 ©Ahmet Demirtaş
Populus nigraKeles / Bursa
Ekim 2020 ©Tuğrul Körüklü
Populus nigraODTÜ Kampüsü / Ankara
Mayıs 2014 ©Serdar Ölez
Populus nigraODTÜ Kampüsü / Ankara
Eylül 2018 ©Serdar Ölez
Populus nigraGürün / Sivas
Ekim 2018 ©Selvinaz Gülçin Bozkurt vd.
Populus nigraKıbrıs / Mamak / Ankara
Aralık 2019 ©Serdar Aslan vd.
Populus nigraPülümür / Tunceli
1980 ©Şinasi Yıldırımlı

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
YETERSİZ VERİ / DATA DEFFICIENT
Yeterli bilgi bulunmamaktadır. Tükenme riski değerlendirmesi yapılamamaktadır.

Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan P. nigra taksonları: Populus nigra subsp. caudina, Populus nigra subsp. nigra
Türkiye´de doğal yayılan Populus türleri: P.alba, P.canescens, P.euphratica, P.hybrida, P.nigra, P.tremula, P.×




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press.
  2. San-Miguel-Ayanz,J., Rigo,D.D., Caudullo,G., Durrant,T.H., & Mauri,A. (2016). European atlas of forest tree species. pp136-137
  3. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  4. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  5. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  6. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)