floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Cota tinctoria
 
NGBB / İstanbul - Mayıs 2015 © Serdar Ölez
Cota tinctoriaCota tinctoriaCota tinctoriaCota tinctoriaCota tinctoria
Gözlem bildir
Boyacı Papatyası
Asteraceae / Cota / Cota tinctoria
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Boyacıpapatyası (Cota tinctoria) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 0-1800 m yüksekliklerde; toprak yığınları, kuru çayırlıklar, taşlık ve çakıllıklar, yol kenarları, demiryolları ve ekilmemiş tarlalarda doğal gelişim gösterirler.

Türkçe literatürde genellikle Boyacıpapatyası olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde sarı babuçça olarak bilinir. Bilimsel olarak Cota tinctoria (L.) J.Gay şeklinde tanımlanır.

tinctoria etimolojisi

Tinctoria: Latincede `boyamak, boyamak için kullanılan` anlamına gelen tingo kelimesinden türetilmiştir; türün boya yapımında kullanılabildiğini işaret etmektedir. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur. J.Gay kısaltması bilim insanı Jaques Étienne Gay (1786-1864) için kullanılmıştır; Gay İsviçreli-Fransız bitki bilimci, koleksiyoner ve taksonomisttir.

Morfoloji


20-45 (-60) cm boylanabilen, çok yıllık, otsu bir türdür. Gövdeler tabandan dallanan, dik, grimsi; yeşil veya beyazımsı, seyrek veya yoğun basık kaba tüylü, bazen tüysüzdür. Yapraklar 2-3 kademe derin loblu (alt yapraklar sıklıkla 3 kademe loblu), ters mızraksı veya ters yumurtamsı, 1-5 cm; birincil dilimler 3-5 çift, mızraksı veya şeritsi-mızraksı, 5-15 x 1.5-5 mm, 3-7 çift ikincil loblu; ikincil loblar üçgen biçimli, keskin uçlu, uçlar 1.5 mm dikencikli, genellikle içe katlanmış, bazen (orman altında) yassıdır. Çiçeklenme Haziran-eylül aylarında; çiçek durumu tepecik, ışınsal veya disk şeklinde; involukrum 1-1.2 (-2) cm geniş, beyaz kaba tüylü; içte kalan filariler kahverengi kenarlı, ucu kirpikli; dilsi çiçekler yok veya ~20 adet, sarı veya soluk krem rengi, 4-8 (-10) mm; tüpsü çiçekler 3-4 mm, olgunlaştıkça tabanda şişmeyen; bürgü dikdörtgenimsi, sivri uçlu, tüpsü çiçekler kadar uzundur. Meyve sert kabuklu 1.75-2 mm, çıkıntılı; taççık tam kenarlı ve ~ 0.25 mm uzunluktadır.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Cota tinctoriaKırklar / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Mustafa Gökmen
Cota tinctoriaNGBB / İstanbul
Mayıs 2015 ©Serdar Ölez
Cota tinctoriaNallıhan / Ankara
Haziran 2016 ©Fuat Turan
Cota tinctoriaPülümür / Tunceli
Mayıs 2020 ©Metin Armağan
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan C. tinctoria taksonları: Cota tinctoria var. discoidea, Cota tinctoria var. pallida, Cota tinctoria var. tinctoria
Türkiye´de doğal yayılan Cota türleri: C.altissima, C.antitaurica, C.austriaca, C.coelopoda, C.dipsacea, C.euxina, C.fulvida, C.halophila, C.hamzaoglui, C.melanoloma, C.oxylepis, C.palaestina, C.pestalozzae, C.tinctoria, C.triumfetti, C.virescens, C.wiedemanniana




Kaynaklar
  1. Davis, 1975, Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol:5 Page:211
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)