floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Sorbus umbellata
 
İdris Dağı / Kalecik / Ankara - Ekim 2015 © Serdar Ölez
Sorbus umbellataSorbus umbellataSorbus umbellataSorbus umbellataSorbus umbellataSorbus umbellataphotos
Gözlem bildir
Beyaz yapraklı üvez
Rosaceae / Sorbus / Sorbus umbellata
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Geyikelması (Sorbus umbellata) Gülgiller (Rosaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Batı Karadeniz, Asıl Ege, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir.

Türkçe literatürde genellikle Geyikelması olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde geyik elması olarak bilinir. Bilimsel olarak Sorbus umbellata Fritsch şeklinde tanımlanır.

Sorbus etimolojisi

Sorbus {Latince}: üvez ağacı.

umbellata etimolojisi

Umbellata Latincede 'şemsiye/güneşlik' anlamına gelen umbella kelimesinden türetilmiştir; çiçek kurulu yapısına işaret eder.

Fritsch etimolojisi

Fritsch kısaltması, türün Avussturyalı botanikçi Karl Fritsch (1864–1934) tarafından yayınlandığını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Fritsch kısaltması bilim insanı Karl Fritsch (1864-1934) için kullanılmıştır.

Morfoloji


6 m kadar boylanabilen, çatal gövdeli, dağınık tepeli, çalı görünümlü odunsu bitkidir. Gövde kabuğu çatlaksız ve açık gri renklidir. Genç sürgünler kalın kırmızımtırak kahverengidir, yüzey kovucukludur. Yaşlı sürgünler koyu gri esmer renktedir, yüzey yer yer mum tabakası ile kaplıdır. Tomurcuklar hafif yapışkandır. Yaprak sapı 5-12 mm uzunluğundadır ve üzeri pamuksu tüylerle kaplıdır. Yaprak sapının sürgünde bıraktığı iz hilal şeklindedir. Yaprak geniş yumurta veya ters yumurta şeklindedir; kenarlar kaba dişlidir, diş sayısı 10-20 adettir; yaprak alt yüzeyi beyaz keçe gibi tüylüdür. Çiçek kurulları 3.5–7 × 4.5–9 cm boyutlardadır; kurul eksenleri sık pamuksu beyaz tüylerle kaplıdır; kurullarda (6)10-45(-60) çiçek bulunur. Çiçekler 15-20 mm çaptadır; çanak 5 parçalı ve üzeri tüylüdür; taç yapraklar ters yumurta şeklinde ve 7-9 mm boydadır; tepecik 2, nadiren 1 veya 3’tür, ayrı ve dip kısmı tüylüdür. Meyve 6-16 mm çapında, küre şeklinde, koyu kırmızı renktedir; çanak yapraklar kalıcıdır; tohumlar 3-4 adettir ve 5-6 mm boydadır (Gabrialian, 1972).


listMaplistPiclist

Gözlemler


Sorbus umbellataAltınhüseyin / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Salih Usta
Sorbus umbellataYıldırım Yağlıca / Kızılcahamam / Ankara
Mayıs 2022 ©Serdar Ölez
Sorbus umbellataAhlat / Bitlis
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Sorbus umbellataKarol Deresi / Pülümür / Tunceli
Eylül 2019 ©Ahmet Demirtaş
Sorbus umbellataTurnadere / Pülümür / Tunceli
Eylül 2019 ©Mustafa Gökmen
Sorbus umbellataKıbrıscık / Bolu
Mayıs 2020 ©Mustafa Gökmen
Sorbus umbellataKırkmerdiven / Ovacık / Tunceli
Temmuz 2015 ©Mustafa Gökmen
Sorbus umbellataİdris Dağı / Kalecik / Ankara
Ekim 2015 ©Serdar Ölez
Sorbus umbellataİdris Dağı / Kalecik / Ankara
Eylül 2017 ©Ahmet Demirtaş
Sorbus umbellataAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Sorbus umbellataKavaklı / Yenice / Karabük
Aralık 2019 ©Ahmet Aytekin ve ark.
Sorbus umbellataPülümür / Tunceli
Mayıs 2020 ©Metin Armağan

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Sorbus türleri: S.aucuparia, S.caucasica, S.graeca, S.kusnetzovii, S.luristanica, S.migarica, S.persica, S.roopiana, S.schemachensis, S.subfusca, S.takhtajanii, S.tamamschjanae, S.taurica, S.torminalis, S.umbellata




Kaynaklar
  1. Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
  2. Gabrialian, E.T. 1972. Sorbus L. In: Davis PH (ed.) Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 4, pp.147-156. Edinburgh; Edinburgh University Press
  3. Sorbus umbellata. (2021). Trees and Shrubs Online - A modern reference to temperate woody plants. https://treesandshrubsonline.org/articles/sorbus/sorbus-umbellata/
  4. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  5. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  6. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  7. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)