floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Celtis australis
 
Yenice / Karabük - Mayıs 2012 © Ahmet Demirtaş
Celtis australisCeltis australisCeltis australisCeltis australisCeltis australisCeltis australisphotos
Gözlem bildir
Çitlembik
Cannabaceae / Celtis / Celtis australis
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Çitlenbik (Celtis australis) Kenevirgiller (Cannabaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Genellikle 50-700 m, nadiren 1000 m'ye kadar yüksekliklerde; açık kayalık yamaçlarda ve çalılıklarda, nadiren ormanlarda; genellikle tek başına gelişir.


Bilimsel olarak Celtis australis L. şeklinde tanımlanır.

Celtis etimolojisi

Celtis cins adı Afrika`da yetişen ve tatlı meyveleri olan bir ağacı tanımlamak için Pliny tarafından Naturalis Historia (M.S.79) adlı eserde bahsedilen Yunanca κηλτις sözcüğünden türetilmiştir; κηλτις `yenilebilir tatlı meyveli´ anlamında kullanılmıştır.

australis etimolojisi

Australis Latincede `güney rüzgarı´ anlamına gelen auster kelimesinden türetilmiştir; australis kelimesinin 2´nci yüzyıldan itibaren terra australis incognita kalıbı ile güneydeki varsayımsal bir kıta (bugünkü Avustralya) için kullanıldığı bilinmektedir, ancak epitetin Avustralya ile bağlantısına değil herhangi bir coğrafyanın güneyine işaret ediyor olabilir; örneğin Celtis australis için yetişme bölgelerinden biri olan Avrupa kıtasının güney kısımlarını işaret etmektedir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


Kışın yapraklarını döken, yoğun ve yuvarlak taçlı, 25 m kadar boylanabilen bir ağaçtır. Gövde gri, düzgün ve çatlaksızdır; genç sürgünler kadifemsi tüylüdür. Yapraklar yumurtamsı-mızraksı formda ve 4-12 (-15) x (2-) 3-4 (-5) cm boyutlardadır; taban asimetriktir; genellikle uzun-sivri uçludur; belirgin şekilde testere dişlidir; yukarıda az pürüzlü, altta kadifemsi tüylü ve kahverengimsi-yeşil veya grimsi-yeşildir; ana damarlar sadece yaprak ortasından değil iki yana da uzanacak şekilde üçlü olarak bulunur; yaprak sapı 1.5 (-2) cm uzunluktadır. Çiçeklenme Mart-Mayıs ayları arasında gerçekleşir. Tek çekirdekli ve etli meyve 9-12 mm çaptadır; olgunlaştığında kahverengimsi-siyahımsı renktedir; meyve sapı 3.5 cm kadar uzunluktadır; meyve çekirdeği yüzeyi ağsı-sert damarlı dokudadır.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Celtis australisYukarı Bahçelievler / Çankaya / Ankara
Mart 2023 ©Serdar Ölez
Celtis australisOsmanköy / Nallıhan / Ankara
Eylül 2022 ©Serdar Ölez
Celtis australisGüzelkonak / Gevaş / Van
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Celtis australisKalekaya / Onikişubat / Kahramanmaraş
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Celtis australisGölyazı / Nilüfer / Bursa
Mayıs 2021 ©Serdar Ölez
Celtis australisYenice / Karabük
Mayıs 2012 ©Ahmet Demirtaş

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan C. australis taksonları: Celtis australis subsp. australis, Celtis australis subsp. caucasica
Türkiye´de doğal yayılan Celtis türleri: C.australis, C.planchoniana, C.tournefortii




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
  2. Eminağaoğlu, Ö. 2018. Celtis L. (Ed. Ü. Akkemik) Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. s: 222-224
  3. Antropocene (2021). Celtis australis: Sistematica, Etimologia, habitat, Coltivazione. Un Mondo Ecosostenibile. https://antropocene.it/en/2018/11/13/celtis-australis/
  4. Online Etymology Dictionary (2021). Australia  | Origin, history and meaning of English words. https://www.etymonline.com/word/australia
  5. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  6. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  7. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  8. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)