floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Hesperis isatidea
 
Yayladere / Bingöl - Mayıs 2015 © Serdar Ölez
Hesperis isatideaHesperis isatideaHesperis isatideaHesperis isatideaHesperis isatideaHesperis isatideaphotos
Gözlem bildir
Allı Gelin
Brassicaceae / Hesperis / Hesperis isatidea
mapmapmapmapmap
Allıgelin (Hesperis isatidea) Turpgiller (Brassicaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Orta ve Doğu Karadeniz, Yukarı Kızılırmak, Yukarı Fırat alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 1000-2000 m yükseklikler arasında; aşınmış toprak yığınları ve döküntülerde gözlenebilir.

Türkçe literatürde genellikle Allıgelin olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde boya çiçeği olarak bilinir. Bilimsel olarak Hesperis isatidea (Boiss.) D.A.German & Al-Shehbaz şeklinde tanımlanır. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Boiss. kısaltması bilim insanı Pierre Edmond Boissier (1810-1885) için kullanılmıştır; Boissier İsviçreli botanikçi, kâşif ve matematikçidir; Türkiye´den ve birçok başka ülkeden ve bölgeden bitki örnekleri toplamıştır; çok sayıda bitki cinsini ilk defa Boissier tanımlamıştır. D.A.German kısaltması bilim insanı Dmitry A. German (2001) için kullanılmıştır. Al-Shehbaz kısaltması bilim insanı Ihsan Ali Al-Shehbaz (1939-) için kullanılmıştır.

Morfoloji


Gövdeler dik gelişir ve yoğun uzun beyazımsı tüy örtüsü ile kaplıdır. Yapraklar hemen hemen eliptik formludur ve kenarları dişlidir; alt kısımlarda saplı, üstlerde sapsızdır. Çanak 6-8 mm uzunluktadır. Çiçekler hoş kokuludur. Meyveler düz, sarkık ve genişçe kanatlıdır; olgunlaşınca açılmaz; yüzey başlangıçta iki parçalı dikensi kıllarla kaplıdır, olgunlaşınca bu kıllar dökülür.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Hesperis isatideaKabadal / Pülümür / Tunceli
Haziran 2023 ©Serdar Ölez
Hesperis isatideaMezraa / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Hesperis isatideaDağbek / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Hesperis isatideaBalpayam / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Hesperis isatideaYayladere / Bingöl
Mayıs 2015 ©Serdar Ölez
Hesperis isatideaBalaban / Darende / Malatya
Nisan 2017 ©Şükrü Karakuş vd.
Hesperis isatideaPülümür / Tunceli
Aralık 2017 ©Ebru Yüce Babacan vd.
Benzer taxonlar
Hesperis isatidea eşisimleri/sinonimleri: Tchihatchewia isatidea
Türkiye´de doğal yayılan Hesperis türleri: H.anatolica, H.armena, H.aspera, H.balansae, H.bicuspidata, H.boissieriana, H.bottae, H.breviscapa, H.buschiana, H.cilicica, H.hamzaoglui, H.hedgei, H.isatidea, H.kitiana, H.kotschyi, H.kuerschneri, H.laciniata, H.macedonica, H.matronalis, H.novakii, H.ozcelikii, H.pendula, H.persica, H.pisidica, H.podocarpa, H.scabrida, H.schischkinii, H.steveniana, H.syriaca, H.thyrsoidea, H.tosyaensis, H.tristis, H.turkmendaghensis




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)