floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Alkanna orientalis
 
Ankara - Nisan 2020 © Mustafa Gökmen
Alkanna orientalisAlkanna orientalisAlkanna orientalisAlkanna orientalisAlkanna orientalisAlkanna orientalisphotos
Gözlem bildir
Tosbağa Çiçeği
Boraginaceae / Alkanna / Alkanna orientalis
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Sarısormuk (Alkanna orientalis) Hodangiller (Boraginaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 2450 m yükseklikler arasında; taşlık alanlar, bozkırlar ve volkanik yamaçlarda yetişirler.


Bilimsel olarak Alkanna orientalis (L.) Boiss. şeklinde tanımlanır.

Alkanna etimolojisi

Alkanna cins adı 1400´lerin ortalarında gövdesi veya kökü boya maddesi olarak kullanılan ve Ortacağ Latincesinde alcannetta olarak bilinen bitki adından türetilmiştir; alcannetta ise Arapça `kına´ anlamına gelen al-ḥanna veya al-ḥinnā kelimesinden türetilmiştir; cinsin bazı türlerinin kökünden elde edilen kırmızı boyaya atıfta bulunur.

orientalis etimolojisi

Orientalis Latincede orientale kelimesinden gelir ve doğuyu hatırlatan veya doğudan gelen anlamına gelir; Asya veya Avustralya kaynaklı tür dağılımına dikkat çeker. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur. Boiss. kısaltması bilim insanı Pierre Edmond Boissier (1810-1885) için kullanılmıştır; Boissier İsviçreli botanikçi, kâşif ve matematikçidir; Türkiye´den ve birçok başka ülkeden ve bölgeden bitki örnekleri toplamıştır; çok sayıda bitki cinsini ilk defa Boissier tanımlamıştır.

Morfoloji


30-50 (-80) cm boylanabilen, çok yıllık otsu bir bitkidir. Gövde yoğun ve kısaca salgılı tüylü-havlı, bazen seyrek kıllı tüylüdür. Taban yapraklar, 10-20 x 1.5-4 cm dikdörtgenimsi, kenarlar düzensiz çentikli-ondüle; sap yaprakları 1-4 x 0.4-1.5 cm dikdörtgenimsi-yumurtamsıdır. Çiçeklenme Nisan-Ağustos ayları arasında; çanak çiçek zamanı 6-8 mm, meyve zamanı 10-15 mm; taç sarı veya beyaz, dış kısmı tüysüz, 8-13 mm boyda, üst kısmı 5-9 (-13) mm çaptadır. Meyve sert kabuklu, küçük, 3-3.5 mm çapta, bezeli siğilli; gaga (dar uç kısım) hafifçe aşağı büküktür.

listMaplistPiclist

Gözlemler


Alkanna orientalisPülümür / Tunceli
Haziran 2023 ©Salih Usta
Alkanna orientalisÇalatlı / Yozgat
Haziran 2023 ©Serdar Ölez
Alkanna orientalisBodrum / Muğla
Haziran 2023 ©Serdar Ölez
Alkanna orientalisKaramanlı / Burdur
Mayıs 2023 ©Ahmet Demirtaş
Alkanna orientalisSivrihisar / Eskişehir
Mayıs 2023 ©Serdar Ölez
Alkanna orientalisAhlat / Bitlis
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Alkanna orientalisÇayan / Sungurlu / Çorum
Haziran 2020 ©Mustafa Gökmen
Alkanna orientalisAnkara
Nisan 2020 ©Mustafa Gökmen
Alkanna orientalisKıbrıs / Mamak / Ankara
Haziran 2016 ©Serdar Ölez
Alkanna orientalisPülümür, Ağaşenlik köyü, 1600-1800 m / Tunceli
Haziran 2022 ©Mehmet Yavuz PAKSOY
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan A. orientalis taksonları: Alkanna orientalis var. leucantha, Alkanna orientalis var. orientalis
Türkiye´de doğal yayılan Alkanna türleri: A.amana, A.areolata, A.attilae, A.aucheriana, A.cappadocica, A.confusa, A.cordifolia, A.dumanii, A.froedinii, A.haussknechtii, A.hirsutissima, A.hispida, A.incana, A.kotschyana, A.macrophylla, A.macrosiphon, A.malatyana, A.megacarpa, A.milliana, A.mughlae, A.oreodoxa, A.orientalis, A.pamphylica, A.phrygia, A.pinardii, A.primuliflora, A.pseudotinctoria, A.punctulata, A.saxicola, A.sieheana, A.stribrnyi, A.sumbulii, A.tinctoria, A.trichophila, A.tubulosa, A.verecunda, A.viscidula




Kaynaklar
  1. Davis, 1978, Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol:6 Page:420
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)