floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Ostrya carpinifolia
 
Yenice / Karabük - Haziran 2017 © Serdar Ölez
Ostrya carpinifoliaOstrya carpinifoliaOstrya carpinifoliaOstrya carpinifoliaOstrya carpinifoliaOstrya carpinifoliaphotos
Gözlem bildir
Kayacık
Betulaceae / Ostrya / Ostrya carpinifolia
mapmapmapmapmapmapmap
Firek (Ostrya carpinifolia) Huşgiller (Betulaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 50-1700 m yüksekliklerde; ormanlık alanlar, çalılıklar ve makiliklerde görülür.

Türkçe literatürde genellikle Firek olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde gürgen yapraklı kayacık veya karagürgen olarak bilinir. Bilimsel olarak Ostrya carpinifolia Scop. şeklinde tanımlanır.

Ostrya etimolojisi

Ostrya Yunancada eskiden `gürgen` anlamına geldiği düşünülen óstrus kelimesinden türetilmiştir.

carpinifolia etimolojisi

Carpinifolia Latincede `gürgen` anlamına gelen carpinus kelimesi ile `yaprak` anlamına gelen folium kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; yapraklarının gürgen yaprağına benzediğine işaret eder.

Scop. etimolojisi

Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Scop. kısaltması bilim insanı Joannes Antonius Scopoli (1723-1788) için kullanılmıştır; Scopoli Avusturyalı hekim ve doğa bilimcidir; Avusturya İmparatorluğunun Linnaeus´u olarak anılır.

Morfoloji


24 m kadar boylanabilen, konik veya dağınık tepeli, kışın yapraklarını döken, huşgiller familyasından odunsu bir türdür. Gövde koyu gri renkli, gençken çatlaksız, ileri yaşlarda uzunlamasına çatlaklıdır. Yapraklar basit, eliptik; 5-10 x 2-5 cm boyutlarda, sivri-çift keskin dişli, koyu yeşil renkte, ucu sivri, 15-18 çift yan damara sahip ve alt yüzü damarlar boyunca hafif tüylüdür. Yapraklar Gürgen yaprağına benzer. Kayacıklar bir evciklidir ve çiçeklenme Nisan - Mayıs aylarındadır. Erkek çiçekler tırtılsı, 5-7 cm uzunluğunda, silindirik, önceleri yeşil, olgunlukta açık kahverengi sarkık kurullar oluşturur, sonbaharda belirir ve kışı tomurcuk halde geçirip, ilkbaharda olgunlaşır. Dişi çiçekler tırtılsı, 2-5 cm boyunda, yeşil renktedirler. Meyve sivri uçlu hava keseciği benzeri torbacıklar içinde, 10-15`i bir arada, 3–8 cm sarkık demetler halinde; torbacıklar önceleri beyaz, olgunlaştıkça açık kahverengi; 6–20 tohumlu; tohumlar 2–4 mm ve fındıksıdır.

listMaplistPiclist

Gözlemler


Ostrya carpinifoliaDöşemealtı / Antalya
Nisan 2023 ©Serdar Ölez
Ostrya carpinifoliaÇağırgan / Onikişubat / Kahramanmaraş
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Ostrya carpinifoliaYenice / Karabük
Haziran 2017 ©Serdar Ölez
Ostrya carpinifoliaYenice / Karabük
Eylül 2016 ©Salih Usta
Ostrya carpinifoliaYenice / Karabük
Mayıs 2016 ©Ahmet Demirtaş
Ostrya carpinifoliaYenice / Karabük
Mayıs 2014 ©Ahmet Demirtaş
Ostrya carpinifoliaArıt / Bartın
Aralık 2018 ©Bilge Tunçkol ve ark.
Ostrya carpinifoliaKüre / Kastamonu
Ekim 2022 ©Bilge Tunçkol ve ark.
Ostrya carpinifoliaKavaklı / Yenice / Karabük
Aralık 2019 ©Ahmet Aytekin ve ark.

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Ostrya türleri: O.carpinifolia




Kaynaklar
  1. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  2. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  3. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  4. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)