floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Juniperus macrocarpa
 
Çiftlik / Çeşme / İzmir - Şubat 2021 © Mustafa Gökmen
Juniperus macrocarpaJuniperus macrocarpaJuniperus macrocarpaJuniperus macrocarpaJuniperus macrocarpaJuniperus macrocarpaphotos
Gözlem bildir
Deniz ardıcı
Cupressaceae / Juniperus / Juniperus macrocarpa
mapmapmap
Deniz ardıcı (Juniperus macrocarpa) Servigiller (Cupressaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Asıl Ege, Antalya alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 100 m yükseklikler arasında; kıyı kumulları ve falezlerde yetişmektedir.


Türkçe literatürde genellikle Deniz ardıcı olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde büyük kozalaklı katran ardıcı veya büyük kozalaklı ardıç olarak bilinir. Bilimsel olarak Juniperus macrocarpa Sm. şeklinde tanımlanır.

Juniperus etimolojisi

Juniperus Latincede aynı yazımla ardıç ağaçları için kullanılan sözcüktür; etimolojik kökeni belirsizdir, Kelt dilinde çalı anlamına gelen gen kelimesi ile acı/kekre anlamına gelen prus kelimelerinin birleşiminden türetilmiş olabilir.

macrocarpa etimolojisi

Macrocarpa tür adı ‘uzun, geniş’ anlamına gelen Yunanca macros kelimesi ile ‘meyve’ anlamına gelen yine Yunanca karpos kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Türün meyvelerinin görece büyüklüğüne işaret eder. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Sm. kısaltması bilim insanı James Edward Smith (1759-1828) için kullanılmıştır; Smith Londra Linne Derneği kurucusu İngiliz botanikçidir.

Morfoloji


Geniş piramidimsi, küremsi veya dağınık taç oluşturur; sıklıkla 5-6 m’ye kadar çalımsı veya ağaççık formunda ya da 14 m’ye kadar boylanabilen ağaç formunda gelişir. Gövde kabuğu grimsi kahverengi veya kırmızımtırak kahverengidir; ince şeritler halinde çatlayıp soyulur. Dallar gövdeye dar açılıdır. Yapraklar sürgüne üçlü çevrel dizilidir ve sürgünlerden neredeyse dik açı ile çıkar; mızraksı formda ve 12-20 x 2-2.6 mm boyutlardadır; uçları batıcıdır; alt kısmı az çok omurgalıdır. Yaprakların üst yüzlerinde iki stoma bandı bulunur. İki evciklidir, dişi ve erkek çiçek kozalakları ayrı ayrı ağaçlarda bulunur. Erkek çiçek kozalakları yaprak koltuklarında ve tek tek yer alır; yumurtamsı-küremsi formda ve yaklaşık 4 mm boydadır; başlangıçta kirli sarı veya turuncu renktedir, ilerleyen dönemlerde kızıl kahverengiye döner. Dişi çiçek kozalakları 3-6 pulludur ve yaprak koltuklarında tek tek bulunur; 2 yılda olgunlaşır. Olgun kozalaklar küremsi formda ve 15-23 mm çaptadır, nadiren 12 mm’ye kadar küçüktür; kozalak yüzeyi ilk yıl koyu yeşil, ikinci yıl parlak portakal kırmızısı veya kiremit kırmızısı renktedir ve üzeri mumsu bir tabaka ile kaplıdır. Kozalakların içinde çoğunlukla 2-6 tohum bulunur; tohumlar 5.5-9.5 mm boyda ve köşelidir.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Juniperus macrocarpaİskele / Karaburun / İzmir
Temmuz 2022 ©Serdar Ölez
Juniperus macrocarpaÇiftlik / Çeşme / İzmir
Şubat 2021 ©Mustafa Gökmen
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Juniperus türleri: J.communis, J.drupacea, J.excelsa, J.foetidissima, J.macrocarpa, J.oxycedrus, J.phoenicea, J.sabina
Gözlem bildirilen diğer Juniperus türleri: J.chinensis, J.squamata, J.virginiana




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press.
  2. (Adams, 2008)
  3. (Farjon, 2010)
  4. Yaltırık ve Akkemik, 2014)
  5. (Kandemir, 2018) 
  6. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  7. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  8. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  9. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)