floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Morus alba
 
ODTÜ Kampüsü / Ankara - Mayıs 2014 © Serdar Ölez
Morus albaMorus albaMorus albaMorus albaMorus alba
Gözlem bildir
Ak Dut Ağacı
Moraceae / Morus / Morus alba
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Akdut (Morus alba) Dutgiller (Moraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Ana vatanı Çin’dir. Fakat zamanla Asya’nın diğer taraflarına, Avrupa ve Amerika’ya götürülmüş, buralarda doğallaşmıştır. Tüketilen tatlı meyveleri yanısıra, yaprakları ipek böcekleri için yem olarak kullanılır. Meyveleri kurutulduğu gibi pekmezi ve pestili de yapılmaktadır. Ayrıca, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Hafif asidik toprakları, güneşi ve suyu sever. Hafif kurağa dayanabilseler de ürün kalitesi ve verimi düşer. Kuvvetli budamaya dayanabilirler. Hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı ancak hava kirliliğine karşı dayanıklı değildir.   

Türkçe literatürde genellikle Akdut olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde white mulberry olarak bilinir. Bilimsel olarak Morus alba L. şeklinde tanımlanır.

alba etimolojisi

Alba Latincede beyaz anlamına gelir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


Genelde 15 m’ye kadar boylanan, geniş tepeli ufak bir ağaçtır. Gövdenin kabuğu açık gri esmer renktedir. Önceleri düzgün ve sonra uzun çatlaklar oluşur. Genç sürgünler hafif tüylü, sonraları çıplaktır. Yapraklar saplı ve değişik formdadır. Çoğunlukla yapraklar, yumurta-geniş yumurta biçiminde ve boyları 6-18 cm’dir. Yaprak ucu sivri, dip tarafları yuvarlak ve yürek gibidir. Parçalanmamış veya küt 3-5 loba ayrılır. Yaprakların alt yüzü seyrek kısa tüylü, üst yüzü ise düzgün, tüysüz ve biraz parlaktır. Bir veya iki evcikli olan çiçekler oldukça küçük, nisan-mayısta açılır. Mürekkep meyve 1,5-2,5 cm büyüklükte, olgunlaştığı zaman beyaz-pembe beyaz renkte ve tatlıdır (Krüssmann, 1977; Kayacık, 1981).



listMaplistPiclist

Gözlemler


Morus albaÇay / Afyonkarahisar
Eylül 2023 ©Serdar Ölez
Morus albaGedikli / Polatlı / Ankara
Nisan 2022 ©Serdar Ölez
Morus albaİymir / Kahramankazan / Ankara
Nisan 2022 ©Serdar Ölez
Morus albaGaripçe / Güdül / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez
Morus albaODTÜ Kampüsü / Ankara
Mayıs 2014 ©Serdar Ölez
Morus albaAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Morus türleri: M.alba, M.nigra, M.rubra




Kaynaklar
  1. Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
  2. Kayacık, H., 1981. Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği, Cilt 2, Angiospermae (Kapalı Tohumlar), Bozak Matbaası, İstanbul.
  3. Krüsmann, G., 1977. Manual of Cultivated Broad-Leaved Trees&Shrubs, Vol.2, Timber Press, Portland, Oregon.
  4. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  5. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  6. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  7. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)