floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Iris sari
 
Hacıkadın / Keçiören / Ankara - Nisan 2020 © Serdar Ölez
Iris sariIris sariIris sariIris sariIris sariIris sariphotos
Gözlem bildir
Ana kurtkulağı
Iridaceae / Iris / Iris sari
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Anakurtkulağı (Iris sari) Süsengiller (Iridaceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Orta Fırat alt bölgelerinde yayılış göstermektedir. 900-2700 m yükseklikler arasında; kuru taşlık veya kumluk alanlar, bozkırlartaşlık dağ yamaçlarında gelişirler.


Bilimsel olarak Iris sari Schott ex Baker şeklinde tanımlanır.

Iris etimolojisi

İris cins adı Yunancada `gökkuşağı tanrısı` anlamına gelen Ἶρις (iris) kelimesinden türetilmiştir; iris mitolojide diğer tanrılara haberci olarak hizmet ediyordu; iris ayrıca gözün renkli kısmına verilen isimdir. ex kısaltması, bu kısaltmayı takip eden ismin bu türü kabul görür şekilde yayınladığı ancak bunu `ex´ kısaltmasından önce gelen yayıncının kabul görmeyen açıklamalarına dayandırdığını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. sari kısaltması bilim insanı Rismita Sari (2010) için kullanılmıştır. Schott kısaltması bilim insanı Heinrich Wilhelm Schott (1794-1865) için kullanılmıştır. Baker kısaltması bilim insanı John Gilbert Baker (1834-1920) için kullanılmıştır.

Morfoloji


10-30 cm boylanabilen, rizomlu bir türdür. Yapraklar 5-7 adet, hafifçe kıvrımlı veya belirgin oraksı ve 0.3-0.9 cm genişliktedir. Çiçeklenme Nisan-Haziran ayları arasında; brakte ve brakteol 5-9.5 cm; periant tüp 2-2.5 cm; dış tepaller eliptik, küt veya yuvarlağımsı uçlu, 5.5-8 x 2.8-4.5 cm, dalgalı ve testere dişli, krem-toprak sarısı veya yeşilimsi-sarı zemin üzerine damarlı kırmızımsı-kahverengi, eflatun veya parlak kahverengi desenli, alt yarısı altın sarısı veya nadiren krem rengi püsküllü; iç tepaller ters yumurtamsı veya yuvarlağımsı, 6-8.5 x 3.5-5.8 cm, küt dişli ve dalgalı, sıklıkla dış tepallerden daha koyu renkte, krem veya toprak sarısı damarlı veya kırmızımsı veya mavimsi-eflatun geçişli; boyuncuk dalı 4-5.5 x 1.3-2 cm, dik küt dişli lobludur. Kapsül meyve iğsi dokulu ve 5-6 x 1.5-2.3 cm boyutlardadır.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Iris sariPülümür / Tunceli
Haziran 2023 ©Serdar Ölez
Iris sariSarıgül / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Iris sariKömüşini / Kulu / Ankara
Mayıs 2020 ©Mustafa Gökmen
Iris sariHacıkadın / Keçiören / Ankara
Nisan 2020 ©Mustafa Gökmen
Iris sariHacıkadın / Keçiören / Ankara
Nisan 2020 ©Serdar Ölez
Iris sariGürün / Sivas
Ekim 2018 ©Selvinaz Gülçin Bozkurt vd.
Iris sariGünpınar / Darende / Malatya
Nisan 2017 ©Şükrü Karakuş vd.
Iris sariAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Iris sariPülümür / Tunceli
1980 ©Şinasi Yıldırımlı
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Iris türleri: I.albicans, I.aphylla, I.aschersonii, I.atropatana, I.aucheri, I.bakeriana, I.barnumiae, I.caucasica, I.danfordiae, I.elegantissima, I.farashae, I.foetidissima, I.galatica, I.gatesii, I.histrio, I.histrioides, I.junonia, I.kerneriana, I.kirkwoodiae, I.lazica, I.lycotis, I.masia, I.nectarifera, I.nezahatiae, I.orientalis, I.pamphylica, I.paradoxa, I.persica, I.peshmeniana, I.pseudacorus, I.pseudocaucasica, I.pumila, I.purpureobractea, I.reticulata, I.sari, I.schachtii, I.sibirica, I.sintenisii, I.sophenensis, I.sprengeri, I.spuria, I.stenophylla, I.suaveolens, I.taochia, I.tuberosa, I.unguicularis, I.urmiensis, I.xanthospuria, I.zagrica




Kaynaklar
  1. Davis, P. H. (1984). Flora of Turkey and the east Aegean islands Vol:8. Edinburgh University Press.
  2. Iris sari Schott. (n.d.). The American Iris Society. Retrieved May 5, 2020, from https://wiki.irises.org/Spec/SpecSari
  3. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  4. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  5. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  6. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)