floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Quercus robur
 
Eymir Gölü / Ankara - Ağustos 2015 © Serdar Ölez
Quercus roburQuercus roburQuercus roburQuercus roburQuercus roburQuercus roburphotos
Gözlem bildir
Saplı Meşe
Fagaceae / Quercus / Quercus robur
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Saplımeşe (Quercus robur) Kayıngiller (Fagaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı ve Orta Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Fırat, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir.

Bilimsel olarak Quercus robur L. şeklinde tanımlanır.

Quercus etimolojisi

Quercus Latincede doğrudan `meşe` anlamındadır; muhtemelen Kelt dilinde `iyi` anlamına gelen quer ve `ağaç` anlamına gelen cuez kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir.

robur etimolojisi

Robur Latincede `kırmızı, kırmızıya boyalı` anlamına gelen rōbos kelimesinden türetilmiştir; Quercus robur örneğinde ağacın kırmızımsı renkli odununa işaret eder. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


25 (-40) m’ye kadar boylanabilen, kışın yaprağını döken geniş tepeli ağaçlardır. Yaşlı gövdelerde kabuk dar boyuna düzenli şeritler halinde, derin çatlaklı ve koyu gridir. Sürgünler açık kahverengi, kırmızımtırak kahverengi, çıplaktır. Tomurcuklar en fazla 4 mm boyunda, yumurtamsı biçimde, tilki sarısı veya kırmızımtırak-kahverenginde pullarla örtülmüş olup kenarları kirpiklidir, çıplak veya hafif tüylüdür. Yaprakları ters yumurta biçiminde, en fazla 20 cm boyunda, 9 cm eninde, hemen hemen sapsız ya da kısa saplı olup tabana doğru daralır ve dip tarafında iki kulakçık bulunur. Kenarları derin ve düzensiz olarak 5-8 loplu, loplar küt uçlu, tali lopçuk nadir olarak bulunur. Yan damar sayısı 5-9, interkalar damar mevcuttur. Ayanın alt yüzü soluk mavimsi yeşil veya sarımtırak yeşil, sık veya seyrek olarak yıldız tüylü, üst yüzü canlı yeşil olup hafif tüylü veya çıplaktır. Ender olarak her iki yüzü de çıplaktır. Meyve olgunlaşması bir yılda olur. Kadeh yarıküre biçiminde, 15-20 mm çapında olup (2) 4-12 mm uzunluğunda bir sap ucunda genellikle ikili, bazen daha çok sayıda ya da tek olarak yer alır. Kadeh pulları birbiri üzerine sıkıca kapanmıştır, sadece sivri uçları serbesttir, kadeh pullarının üzeri kadife gibi tüylüdür. Kadeh palamutun 1/3-1/2 sini içine almıştır. Palamut uzun yumurta biçiminde 2-3 cm uzunluğundadır (Hedge ve Yaltırık, 1982; Yaltırık, 1984).


Ülkemizde coğrafi yayılışı ve morfolojik özellikleri ile kolayca ayrılabilen iki alttürü vardır (Yaltırık, 1984; Menitsky, 2005):

Quercus robur subsp. robur: Yapraklar hemen hemen sapsız veya çok kısa saplı (4-10 mm), lopların uzunluğu ayanın bir tarafının yarısından az, loplar arasındaki girintiler oldukça geniş, meyve sapı ince ve uzun (2-) 4-10 (-12) cm’dir. Genel coğrafi yayılışı Avrupa ve Kafkasya olup Kuzeybatı Anadolu, Trakya, Marmara, İç Anadolu ve Güney Anadolu’da Tekirdağ, Kırklareli, İstanbul, Bursa, Bolu, Kastamonu, Konya, Ankara, Niğde, Sivas, Konya, Mersin’de yaprak döken ormanlarda, yamaç eteklerinde, taban suyu yüksek düzlüklerde, dere yataklarında 100-1000 m’ler arasında küçük gruplar halinde veya tek tek serpili olarak görülür, saf meşcereler oluşturmaz (Hedge ve Yaltırık, 1982).

Quercus robur subsp. pedunculiflora Yaprak sapı 2 cm uzunluğunda, daha derin loplu ve lop oyuntuları dar, meyve kalın ve daha kısa (2-6 cm) bir sap ucunda yer alır. Genel coğrafi yayılışı Transkafkasya olup Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Tunceli, Erzincan, Bingöl, Muş, Bitlis, Van ve Hakkari’de nemli alanlarda kayalık, kireçtaşlı, yamaçlarda 1200-1800 m’ler arasında görülür (Hedge ve Yaltırık, 1982).



listMaplistPiclist

Gözlemler


Quercus roburYapraklı / Çankırı
Aralık 2015 ©Serdar Ölez
Quercus roburBahçelievler / Çankaya / Ankara
Mart 2023 ©Serdar Ölez
Quercus roburDağbek / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Quercus roburCiğir / Kahramankazan / Ankara
Mayıs 2022 ©Serdar Ölez
Quercus roburKızılcahamam / Ankara
Mayıs 2022 ©Serdar Ölez
Quercus roburİymir / Kahramankazan / Ankara
Nisan 2022 ©Serdar Ölez
Quercus roburAkçaören / Kahramankazan / Ankara
Nisan 2022 ©Serdar Ölez
Quercus roburElmadağ / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez
Quercus roburGaripçe / Güdül / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez
Quercus roburAliuşağı / Şereflikoçhisar / Ankara
Ekim 2021 ©Serdar Ölez
Quercus roburÇavuş / Şereflikoçhisar / Ankara
Ekim 2021 ©Serdar Ölez
Quercus roburEley / Şereflikoçhisar / Ankara
Ekim 2021 ©Serdar Ölez
Quercus roburZübeydehanım / Altındağ / Ankara
Eylül 2021 ©Serdar Ölez
Quercus roburKoru / Çankaya / Ankara
Eylül 2021 ©Serdar Ölez
Quercus roburDevlet / Çankaya / Ankara
Eylül 2021 ©Serdar Ölez
Quercus roburÇankaya / Çankaya / Ankara
Ağustos 2021 ©Serdar Ölez
Quercus roburBeypazarı / Ankara
Aralık 2020 ©Mustafa Gökmen
Quercus roburKuyubaşı / Çamlıdere / Ankara
Aralık 2020 ©Mustafa Gökmen
Quercus roburEymir Gölü / Ankara
Ağustos 2015 ©Serdar Ölez
Quercus roburAnkara
Mayıs 2017 ©Fuat Turan

Toplam 21 gözlem
Tüm gözlemleri göster

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Q. robur taksonları: Quercus robur subsp. pedunculiflora, Quercus robur subsp. robur
Türkiye´de doğal yayılan Quercus türleri: Q.aucheri, Q.brantii, Q.cerris, Q.coccifera, Q.dalechampii, Q.frainetto, Q.hartwissiana, Q.ilex, Q.infectoria, Q.ithaburensis, Q.kotschyana, Q.libani, Q.macranthera, Q.petraea, Q.pontica, Q.pubescens, Q.robur, Q.trojana, Q.vulcanica
Gözlem bildirilen diğer Quercus türleri: Q.castaneifolia, Q.glauca, Q.nigra, Q.palustris, Q.rubra, Q.suber




Kaynaklar
  1. Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
  2. Hedge, I., Yaltirik, F. 1982. Quercus L. pp. 659-683 In: Davis P. H. (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands 7. – Edinburgh University Press.
  3. Yaltırık, F. 1984. Türkiye meşeleri. Yenilik Basimevi. – Istanbul.
  4. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  5. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  6. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  7. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)