floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Ononis spinosa
 
Karakuyu Sazlıkları / Afyon - Ağustos 2020 © Serdar Ölez
Ononis spinosaOnonis spinosaOnonis spinosaOnonis spinosaOnonis spinosaOnonis spinosaphotos
Gözlem bildir
Dermirdelen
Fabaceae / Ononis / Ononis spinosa
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Kayışkıran (Ononis spinosa) Baklagiller (Fabaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1200 m yükseklikler arasında; taşlık yamaçlar, makilikler ve çam ormanlarında doğal gelişim gösterirler.


Türkçe literatürde genellikle Kayışkıran olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde kayışkıran, acram veya şıbrık olarak bilinir. Bilimsel olarak Ononis spinosa L. şeklinde tanımlanır.

spinosa etimolojisi

Spinosa tür adı Latince 'sivri, diken' anlamına gelen spina kelimesi ile '..gibi, ..özellikli' anlamına gelen ōsus sonekinin birleşiminden oluşmuştur; sıklıkla tür gövdesinin veya bir kısmının dikenlerle kaplı olduğuna işaret eder.  Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


30-60 cm arasında boylanabilen, çok yıllık bir türdür. Gövde sivri dikenlidir ve kıvrımsız şekilde yukarı doğru yükselir; sıklıkla kısa sapcıklı veya sapsız salgı bezleri ve uzunca salgısız tüylerle kaplıdır, bazen tüysüz de olabilir. Üst gövde yaprakları sıklıkla tek yaprakçıklı birleşik yaprak formunda, diğerleri üç parçalı birleşik yaprak formundadır; yaprakçıklar 5-20 x 3-10 mm boyutlarda, yumurtamsı-dikdörtgenimsi yapıdaddır ve kenarları ince dişlidir. Çiçeklenme dönemi Mayıs-Ağustos ayları arasında gerçekleşir; çiçekler kısaca sapcıklıdır ve genellikle yaprak koltuklarında tek-tek bulunurlar; çanak 5-10 mm uzunlukta ve çan şeklindedir, 2/3-3/4`ünden şeritsi-mızraksı 1-3 damarlı loblara bölünmüştür, yüzeyi tüysüz veya sapsız-neredeyse sapsız salgı bezleri ile kaplıdır, bazen uzunca salgısız tüylerde görülebilir; taç 6-10 mm boyda, pembe renklte, nadiren beyaz renktedir; bayrakçıkta sıklıkla eflatun çizgiler bulunur. Baklamsı meyve yumurtamsı formda, salgılı tüylü-tüylü, 1-3 tohum taslaklıdır; tohumlar 2 mm çapta daire şeklindedir, yüzeyleri siğilli veya pürüzsüzdür.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Ononis spinosaArdıçlı / Pülümür / Tunceli
Haziran 2023 ©Serdar Ölez
Ononis spinosaKaraşar / Beypazarı / Ankara
Ağustos 2021 ©Serdar Ölez
Ononis spinosaDoğanyurt / Beypazarı / Ankara
Eylül 2020 ©Mustafa Gökmen
Ononis spinosaKarakuyu Sazlıkları / Afyon
Ağustos 2020 ©Serdar Ölez
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan O. spinosa taksonları: Ononis spinosa subsp. antiquorum, Ononis spinosa subsp. hircina, Ononis spinosa subsp. leiosperma
Türkiye´de doğal yayılan Ononis türleri: O.adenotricha, O.basiadnata, O.biflora, O.hirta, O.macrosperma, O.mitissima, O.natrix, O.ornithopodioides, O.phyllocephala, O.pubescens, O.pusilla, O.reclinata, O.serrata, O.sessilifolia, O.spinosa, O.variegata, O.viscosa




Kaynaklar
  1. Davis, P. H., Cullen, J., & Coode, M. J. (1988). Flora of Turkey and the east Aegean islands. Edinburgh University Press. Vol:3, Page:381
  2. Leaf type. (n.d.). Australian National Botanic Gardens - Botanical Web Portal. https://www.anbg.gov.au/cpbr/cd-keys/peakey/key/The%20Pea%20Key/Media/Html/33_leaf_type.html
  3. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  4. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  5. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  6. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)